Jeszcze 10-15 lat temu toczenie drewna było uznawane w Polsce za profesję praktycznie wymarłą.
Tokarki z kopiałem były wówczas najczęściej wykorzystane do toczenia tak zwanych tralek – elementów składowych schodów. Zainteresowanie klientów indywidualnych, zakupem nowych tokarek było wówczas znikome.
Od kilku lat można jednak zaobserwować nowy trend i ogromne zainteresowanie toczeniem w drewnie. Wiele osób niezwiązanych często w ogóle z obróbką drewna i niemających nawet elementarnej wiedzy na temat toczenia, pragnie rozwinąć swoją kreatywność w tej dziedzinie. Rękodzieło, bo jest nim także toczenie, stało się znowu modne. Dla niektórych toczenie to odskocznia od rutynowej pracy zawodowej, a z kolei dla innych, ambitnych amatorów, staje się często profesjonalnym zajęciem.
Tokarki są obecnie wykorzystywane do realizacji indywidualnych, niepowtarzalnych projektów: mis, pojemników, wazonów, talerzy itp. Kreatywność artystów nie zna tu żadnych ograniczeń.
Zainteresowanie toczeniem sprawia, ze wielu nowicjuszy przeczesuje internet w poszukiwaniu informacji na temat tokarek. Zakres zagadnień związanych z toczeniem jest ogromny, dlatego tak istotne jest przedstawienie w przystępny sposób elementarnej wiedzy i wskazówek, związanych z toczeniem i podstawową znajomością tokarki.
Zacznijmy od podstaw!
Toczenie drewna to inaczej obróbka polegająca na skrawaniu – zdejmowaniu warstw zewnętrznych drewna z elementu przy użyciu dłuta tokarskiego. W przypadku skrawaniu powierzchni wewnętrznych mamy do czynienia z wytaczaniem.
W zależności od sposobu zamocowania elementu, toczenie dzielimy na:
Wybór metody toczenia determinuje kształt produktu finalnego. Toczenie między kłami umożliwia toczenie dłuższych elementów: od najprostszych walcowych poprzez elementy profilowane typu nogi mebli, świeczniki słupki itp. Toczenie w uchwycie pozwala na wytwarzanie elementów bardziej zwartych – mis, talerzy, kielichów podstaw lamp, elementów pełnych lub pustych w środku. W każdej z metod obrabiany element jest wprawiany w ruch obrotowy za pomocą silnika. Natomiast samo narzędzie - dłuto tokarskie jest poruszane ręcznie przez operatora - tokarza.
Budowa każdej tokarki jest stosunkowo prosta. Podstawowe elementy wchodzące w jej skład to:
W zależności od przeznaczenia tokarki i potrzeb jej użytkownika te podstawowe komponenty mogą być rozbudowywane o dodatkowe elementy usprawniające pracę.
Na przykładzie DML320 pokazano wszystkie elementy wchodzące w skład tej małej tokarki do drewna:
Łoże to tak naprawdę podstawa każdej tokarki. To właśnie na nim zamocowane są wszystkie elementy.
W przypadku tokarek ze stałym wrzeciennikiem (bez możliwości obracania) odległość między wrzecionem a łożem determinuje maksymalną wielkość/średnicę tocznego elementu.
Łoże tokarki jest najczęściej wykonane z precyzyjne szlifowanego odlewu żeliwnego. Zdarza się jednak, że niektóre modele posiadają łoże wykonane z masywnych, stalowych prowadnic.
Do wielu modeli tokarek istnieje możliwość dokupienia przedłużenia łoża tokarki – zakup ten powala na zwiększenie (niekiedy nawet o 0.5 metra) długości toczonych elementów (w przypadku toczenia między kłami).
Małe tokarki do drewna zazwyczaj są dostarczane jako modele stołowe - oznacza to, że można na nich toczyć bezpośrednio na stole stolarskim lub zakupić dostępne jako opcja do wybranych modeli dedykowane podstawy.
To właśnie wrzeciono wprawia obrabiany element w ruch obrotowy. Znajduje się zawsze po lewej stronie łoża i napędzane jest silnikiem (często indukcyjnym).
Wyróżnia się dwa sposoby zmiany prędkości obrotowej wrzeciona:
W zależności od wersji tokarki z elektroniczną regulacją prędkości posiadają również cyfrowy wyświetlacz, pokazujący aktualną prędkość wrzeciona. Elektroniczna zmiana prędkości pozwala na wybór lub skorygowanie obrotów wrzeciona bezpośrednio podczas obróbki i oznacza optymalny dobór, w zależności od aktualnych wymagań. Najbardziej zaawansowane modele tokarek posiadają ruchomy panel sterujący, który można umieścić w dowolnym miejscu na tokarce - jego pozycja jest zabezpieczona od tyłu przez bardzo silny magnes. Jest to szczególnie ważne w przypadku toczenia dużych elementów, ze względu na utrudniony dostęp do wrzeciennika. W większości dostępnych tokarek panel jest na stałe zamocowany na wrzecienniku.
Profesjonalne tokarki do drewna dają możliwość obrotu wrzeciennika o 360°. Funkcja ta znacząco zwiększa wielkość toczonych elementów i poszerza zakres wykorzystania tokarki ponieważ obrót wrzeciona pozwala na toczenie poza obrębem łoża. Zakup dostępnego najczęściej jako opcja specjalnego wysięgnika, w zależności od dopuszczalnych parametrów producenta, pozwala na toczenie dużych brył do średnicy nawet do 450 mm.
Tokarka dla leworęcznych
Wiele tokarek dysponuje również możliwością zmiany kierunku obrotów wrzeciona. Jest to istotny aspekt w przypadku osób leworęcznych. Obracając wrzeciennik i zmieniając kierunek obrotów, uzyskujemy maszynę, którą w pełni komfortowo mogą obsługiwać osoby leworęczne.
Umiejscowiony z prawej strony wrzeciona konik można przesuwać na całej długości prowadnic łoża, dostosowując w ten sposób jego pozycję do długości toczonego elementu. W koniku mocowane są zabieraki obrotowe, które mocują element podczas toczenia między kłami. Kieł obrotowy zamocowany w koniku może także służyć jako dodatkowe wsparcie dla elementu toczonego na wrzecionie.
Istotnym elementem tokarki jest także podtrzymka/podpórka dłuta tokarskiego. To właśnie ona zapewnia stabilne podparcie dla dłuta w trakcie toczenia. Bardzo często podtrzymki są elementami wymiennymi. W przypadku tego elementu tokarki, ważne jest aby dobrać podtrzymkę odpowiednio do wielkości toczonego elementu. Dzięki temu unikniemy nadmiernego jest przestawiania w trakcie toczenia.
Wybór odpowiedniej dla danego użytkownika tokarki z bogatej oferty dostępnych na rynku modeli, zależy przede wszystkich od oczekiwań i potrzeb kupującego, dostępnego budżetu oraz dostępnego miejsca w warsztacie.
Jeżeli masz jakieś pytania dotyczące powyższego artykułu lub chcesz zaczerpnąć porady na temat doboru odpowiedniej tokarki do swoich potrzeb, skontaktuj się z nami mailowo sklep@agencja-amk.pl.
